بیوتین و سلامت مو، پوست و ناخن

بیوتین (ویتامین B7): ویتامینی کوچک با تأثیری بزرگ بر مو، پوست و ناخن مقدمه بیوتین یا همان ویتامین B7 یکی از ویتامین‌های گروه B و از مواد حیاتی در متابولیسم بدن است. حضور این ویتامین برای حفظ سلامت مو، پوست، ناخن، و حتی عملکرد سیستم عصبی ضروری است. کمبود بیوتین باعث بروز مشکلاتی نظیر ریزش مو، پوسته‌ریزی پوست سر و شکنندگی ناخن‌ها می‌شود. در سال‌های اخیر، محبوبیت مکمل‌های بیوتین به‌ویژه برای درمان ریزش مو و افزایش ضخامت تار مو به شکل چشمگیری افزایش یافته است.

بیوتین چیست و در بدن چه نقشی دارد؟ بیوتین یک کوآنزیم محلول در آب است که در بسیاری از واکنش‌های متابولیسمی بدن نقش مستقیم دارد. وظیفه اصلی آن کمک به آنزیم‌هایی است که در تجزیه‌ی کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها فعالیت می‌کنند. بدون وجود بیوتین، سلول‌های بدن قادر به تولید انرژی کافی از مواد غذایی نیستند.

به‌ویژه در پوست، فولیکول مو و ناخن‌ها، بیوتین با تسریع واکنش‌های متابولیکی، روند بازسازی و تقسیم سلولی را بهبود می‌بخشد. همین نقش کلیدی باعث شده است این ویتامین با لقب “ویتامین زیبایی” شناخته شود.

بیوتین چگونه عمل می‌کند؟ بیوتین به چند نوع آنزیم کلیدی به‌عنوان کوآنزیم متصل می‌شود؛ معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

پیرووات کربوکسیلاز: مشارکت در تولید انرژی از کربوهیدرات‌ها. استیل‌کوآ کربوکسیلاز: نقش اساسی در سنتز اسیدهای چرب و متابولیسم چربی‌ها دارد. پروپیونیل‌کوآ کربوکسیلاز: در تجزیه‌ی اسیدهای آمینه شاخه‌دار مؤثر است. با کمک بیوتین، انرژی سلول‌ها افزایش یافته و رشد و نوسازی بافت‌ها به‌ویژه در ناحیه پوست و مو تسریع می‌شود.

نقش بیوتین در سلامت مو فولیکول‌های مو برای رشد مؤثر نیاز به ترکیبی از انرژی، پروتئین و چربی دارند. بیوتین هر سه مورد را در سطح سلولی پشتیبانی می‌کند:

تحریک تولید کراتین:

بیوتین به بیان ژن‌های تولیدکننده‌ی کراتین (پروتئین اصلی مو و ناخن) کمک می‌کند و به تقویت ساختار تار مو می‌انجامد.

افزایش انرژی در فولیکول مو:

سلول‌های ریشه‌ی مو سرعت تقسیم بالایی دارند؛ بیوتین انرژی موردنیاز برای این فرایند را تأمین می‌کند و در نتیجه رشد مو بهبود می‌یابد.

حفظ تعادل چربی پوست سر:

بیوتین در تنظیم فعالیت غدد سباسه (چربی‌ساز) نقش دارد و می‌تواند از خشکی یا چربی بیش‌ازحد پوست سر جلوگیری کند.

آیا قرص بیوتین واقعاً باعث رشد مو می‌شود؟ تحقیقات نشان داده‌اند که بیوتین برای افرادی که دارای کمبود بیوتین یا رژیم غذایی نامناسب هستند، تأثیر قابل‌توجهی بر رشد مو دارد. به‌ویژه کسانی که از مشکلات گوارشی، سوءجذب یا مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها رنج می‌برند.

در این افراد، مصرف روزانه مکمل بیوتین باعث ضخیم‌تر شدن موها و کاهش ریزش شده است. با این حال، در افرادی که کمبود بیوتین ندارند، اثر مکمل ممکن است کمتر از حالت‌های کمبود شدید باشد.

منابع طبیعی بیوتین برای حفظ سطوح طبیعی بیوتین در بدن، مصرف منظم مواد غذایی زیر مفید است:

تخم‌مرغ پخته جگر آجیل (به‌ویژه بادام و گردو) ماهی سالمون سیب‌زمینی شیرین غلات سبوس‌دار پخت طولانی یا سرخ‌کردن زیاد غذا می‌تواند مقداری از بیوتین را از بین ببرد؛ بنابراین پخت ملایم بهترین روش برای حفظ آن است.

کمبود بیوتین چه علائمی دارد؟ نشانه‌های کمبود شامل:

ریزش موی تدریجی یا پراکنده خشکی و پوسته‌ریزی پوست، به‌ویژه در اطراف بینی و دهان ناخن‌های شکننده خستگی مزمن و ضعف عمومی افسردگی خفیف یا بی‌حالی در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک و بررسی سطح ویتامین‌های گروه B، از جمله بیوتین، ضروری است.

عوارض احتمالی بیوتین بیوتین در دوزهای معمول ایمن است؛ اما در مصرف بیش از حد ممکن است موارد زیر رخ دهد:

ناراحتی‌های گوارشی خفیف مانند تهوع یا اسهال آکنه یا جوش‌های موقتی به دلیل تغییر ترشح چربی پوست تداخل با آزمایش‌های خون (به‌ویژه آزمایش‌های تیروئید و هورمونی) که باعث نتایج کاذب می‌شود بنابراین توصیه می‌شود ۲۴ تا ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش‌های مهم، مصرف مکمل بیوتین قطع شود.

نکات ایمنی در مصرف بیوتین مکمل بیوتین را باید با مقدار کافی آب و ترجیحاً همراه غذا مصرف کرد. مصرف بیش‌ازحد در دوره‌های طولانی می‌تواند تداخلات آزمایشگاهی ایجاد کند. خانم‌های باردار یا شیرده باید پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند. بهترین روش تهیه مکمل بیوتین کیفیت مکمل از اهمیت زیادی برخوردار است؛ توصیه می‌شود محصولات بیوتین را از داروخانه‌های معتبر نظیر شفاکده یا داروخانه دکتر اسدیها تهیه کنید، زیرا اطمینان از اصالت کالا و شرایط نگهداری در این مراکز تضمین شده است.

یکی از محصولات پرفروش در این زمینه، قرص بیوتین یوروویتال است، که به‌طور خاص برای سلامت مو، پوست و ناخن فرموله شده و حاوی دوز استاندارد بیوتین به‌همراه ویتامین‌های کمکی برای تقویت ساختار مو و پوست می‌باشد.

مشاهده و خرید از شفاکده

جمع‌بندی بیوتین یکی از ویتامین‌های حیاتی برای زیبایی و سلامت سلولی است که در رشد مو، ترمیم بافت‌های پوستی و استحکام ناخن‌ها نقش مؤثری دارد. هرچند بدن تنها مقادیر کمی از آن را نیاز دارد، کمبود همین مقدار اندک می‌تواند اثرات قابل‌توجهی برجای بگذارد. انتخاب مکمل‌های معتبر از منابع مورد اعتماد مانند شفاکده و داروخانه دکتر اسدیها و حفظ تعادل تغذیه‌ای، بهترین راه برای برخورداری از اثربخشی واقعی بیوتین است.